Van Cauwenberge

Paul Huys over het verblijf van JDB in Deinze:

Op 23 nov. 1918 schrijft de kunstenaar vanuit Londen aan zijn Gentse vriend Van Herrewege - in het Frans het volgende (ik vertaal): " Mijn terugkeer is nabij . Ik schat over een maand of twee . Waar en hoe ik zal gaan wonen , weet ik niet . Ik denk in Brussel . (...) Het leven hier ( d.i. in Londen) is tamelijk hard geweest gezien de omstandigheden. Men heeft hier goede zenuwen nodig gehad om te vechten. Ik ben blij dat mijn familie in Deinze het veilig stelt. Ik lees juist vandaag in het dagblad dat deze stad veel geleden heeft. " (3) Als Jules De Bruycker ( intussen gehuwd ) in april 1919 met zijn gezin uit Londen terugkomt, heeft hij voor Gent als verblijfplaats gekozen , maar hij vindt daar geen passende woning. In afwachting er een te vinden , trekt hij in Deinze voorlopig in bij zijn zuster en schoonbroer. 

Op 18 mei 1919 schrijft De Bruycker , vanuit Deinze , aan zijn Londense mecenas, de Nederlander Jacob De Graaff, over zijn eerste nieuwe ervaringen in België na bijna vijf jaar afwezigheid : ` t Was wel heel wat hier in mijn geboortestad . Gent vond ik mooi, zeer!, maar veranderd. De bewoners vind ik wel dezelfden gebleven, wat het geval niet is van die welke terug van den vreemde komen . (...) Wat mij erg miskomt hier, 't is (...) geen stap zonder kennissen tegen te komen. In Londen was men onzichtbaar . Hier is men naakt voor iedereen. De legende hier was dat we , artiesten uit Londen, allen millionairen waren . Men aanzag me eerst wantrouwig , maar als ze vernamen dat het een weinig geëxagereerd was, staken de handen zich gul naar mij uit. Ik ben naar leperen, Dixmuide enz. gaan zien . Men kan zich moeilijk voorstellen dat dit door den mensch gedaan is. Wat had hij niet gekunnen , moest het in 't bouwen in plaats van vernietigen geweest zijn . Ik kom binnen 5-6 dagen naar Londen. Ik verwittig U van mijn komst en zal zoo vrij zijn naar Millfield Lane (De Graaff woonde daar in de villa " Insulinde ", P.H.) af te zakken , de laan langs waar zoo vele Gentsche schilders naar 't gastvrije witte huis trokken. In de meizon moet het daar zoo goed , zoo kalm zijn." (4)


Op 26 mei schrijft De Bruycker aan René Van Herrewege : " Veuillez m'écrire chez Van Cauwenberge , Deynze, ou je suis hébergé provisoirement. Comme j'aspire au calme! et une installation pour reprendre le travail!" Twee maand later , op 24 juli, schrijft hij aan dezelfde : "Vous m'avez écrit à Deynze. Mais nous sommes partis depuis quelques jours." Uit deze laatste brief blijkt dat Jules De Bruycker tot omstreeks 20 juli in Deinze moet gewoond hebben , d. i. bijna drie maand , aangezien hij uit Londen terug in België was van omstreeks 24 april. 

Van zijn verblijf in Deinze hebben we geen enkel ander spoor aangetroffen dan in de hierboven geciteerde brieven. Of hij - met zijn gezin - in de bevolkingsregisters van Deinze werkelijk ingeschreven is geweest, moeten we nog eens nakijken. Tot slot, zoals zo vaker het geval is bij een "verkennend" artikel, nog enkele vragen. - Zijn er nog Deinzenaars die zich de bankdirecteur Van Cauwenberge en zijn gezin herinneren en eventueel, in het voorjaar van 1919, het verblijf van Jules De Bruycker in Deinze? - Weet iemand waar die drie portretten van Georges van Cauwenberge (van 1912/14) zich nu bevinden? - Heeft iemand weet van de Londense briefwisseling van Jules De Bruycker met zijn neef Georges Van Cauwenberge en waar die brieven (indien bewaard) momenteel te vinden zouden zijn?


(1) Zie P. HUYS, "Onze kwartierstaat: Jules De Bruycker (1870-1945) ", in : Vlaamse Stam, XXIII, 5 (mei 1987), blz. 228.

(2) De drie portretten waren in 1970 in de De Bruycker-retrospectieve in het Gentse Museum tentoongesteld (cataloog nrs. 43, 44 en 53; resp. conté en kleurpotlood op grijs papier, 46x28 cm, dat. 1912; pen, conté en aquarel, 56x25 cm, zonder datum; olie op karton, 33x27 cm, dat. 1914).

(3) De briefwisseling van De Bruycker met R. Van Herrewege is in privé-bezit.

(4) De brieven van De Bruycker aan Jacob De Graaff bevinden zich in het Kon. Museum voor Schone Kunsten (briefarchief hedendaagse kunst) te Brussel.