JDB grafische kunst

Ons Erfdeel. Jaargang 21 · dbnl


De hedendaagse grafische kunst in Vlaanderen
Gaby Gyselen

"Een korte terugblik is nuttig. Het panorama van de ontwikkeling sinds ongeveer een eeuw loopt van de etsen van James Ensor (1860-1949) en Jules de Bruycker (1870-1945) via de intimistische bladen van Jakob Smits (1885-1928) en de gniffel-erotiek van Edgard Tytgat (1879-1957) naar het oeuvre van de zogenaamde Vijf, een markante groep grafische kunstenaars die in de Vlaamse houtsnijkunst het ekspressionisme hebben ingevoerd. Hun namen zijn bekend: Jan Frans Cantré (1886-1931), Jozef Cantré (1890-1957), Frans Masereel (1889-1972), Joris Minne (1897) en Henri Van Straten (1892-1944). De jaartallen tonen aan dat het gaat om een afgesloten tijdvak.

Een schilder wist onlangs te vertellen dat hij de hand had kunnen leggen op een oorspronkelijke handpers van Jules de Bruycker. Deze hartstochtelijke Gentenaar zou nogal opkijken als hij de vormentaal van de nieuwe eigenaar zou vergelijken met die van zijn eigen grotesken. De gebroeders Cantré, na 1918 dé vernieuwers van de houtsnede, zouden analoge gevoelens van vervreemding kwijt kunnen aan hun kranige medestander Joris Minne. Maar ook hun tijdvak ligt al ver achter ons."

(...)




De grafische kunst in Vlaanderen vertoont anderzijds een belangrijke modernisering van de detaillerende vertelkunst. De traditionele tema's zijn niet vergeten maar een vrijgevochten individualisme geeft ze opnieuw vaart. Terwijl Camille D'havé noteert dat Breughel nog in het land is, verwijst Michel Bracke naar zijn soliede Gentse oorsprong met de houtgravure Hommage aan Jules de Bruycker. Maar de motieven krijgen achtergronden mee. De schichtige vogelsilhouetten in droge naald van de voortreffelijke tekenaar Raf Coorevits bewegen primitief bezwerend. Op de gekleurde etsen van de Antwerpenaar André Goezu, nu in Frankrijk, neemt de dekoratieve vorm af en toe een spookachtige dimensie aan. De grote verscheidenheid van de bladen ankert op een brede onderstroom van fantastiek die duidelijk op oudere tradities teruggaat. Het pittoreske detail wordt voor een ogenblik het middelpunt van de wereld.