Nohl

Filosoof tussen de soldaten

https://g-geschiedenis.eu/2019/01/09/filosoof-tussen-de-soldaten/

09 januari 2019
Een filosoof tot soldaat maken kan onverwachte gevolgen hebben. Het overkwam Herman Nohl (1879-1960) die tijdens de Eerste Wereldoorlog in de Gent werd gekazerneerd. Toen de oorlog uitbrak was de docent filosofie al 35 jaar, gehuwd en vader van vier kinderen. In het brief schrijven vond hij een uitlaatklep voor zijn ongemakkelijke situatie, elke week schreef hij er meerdere aan zijn vrouw Bertha Oser in Jena, alles bij elkaar meer dan zeshonderd. 


Jules Verwest Kunstschilder: december 2008

http://julesverwest.blogspot.com/2008/12/

Deze Duitstalige auteur heeft het werk van Franz Hellens ook absoluut niet gelezen.
Het gaat om professor Herman Nohl (zie het lemma op www.literair.gent.be ). De beschrijving komt voor in de brievenuitgave van Nohls correspondentie tijdens W.O.I, toen hij deel uitmaakte van de economische inspectie van het Duitse bezettingsleger in Gent; in 2005 uitgegeven door Walter Thys onder de titel: Ein Landsturmmann im Himmel: Flandern und der erste Weltkrieg in den Briefen von Herman Nohl an seine Frau.
De "keukenscene" beslaat ca. 1 pagina en staat in de brief van 03.05.1917 (p. 190-192); dit & andere fragmenten zullen opgenomen worden op de website van Literair Gent (in voorbereiding). Ik kan u eventueel een digitale scan van die pagina sturen, waaruit dit typerend citaat:

"In diesem kaum 2m breiten, 3m langen Kammern haust der 68[jährige] Mann mit seiner Idylle zwischen der monumentalen Fassade und der monumentalen Vorhalle mit seinen Hunden, seiner Katze, seinem Huhn und seinen Vögeln, und unzähligen Bildern und Figuren, Schnitzwerk und Raritäten... (...) Wenn er zu heftig gestikulierte, dann fing das Huhn vor Angst an zu krähen, dazu der flackernde Ofen mit seiner Küchenwärme, die Esstöpfe und Teller und Gläser und sonstigem Kochgerät zwischen den Bildern, es war köstlich (...) Ich kann mir gar nicht denken, wie er sich von diesem Nest zwischen den Riesensäulen wird trennen können, um in irgend einem Miethaus zu wohnen, in dem alle seine Erinnerungen fehlen."

Walter Thys heeft in voetnoot bij het genoemde fragment verwezen naar Hellens' verhaal en nog enkele verduidelijkingen opgenomen, die u kunnen interesseren:
De portier waarvan sprake, was Emile van Vooren (1849-1921); hij was vanaf eind jaren 1880 tot 1919 "pedel en huismeester" van de universiteit of de door de Duitsers vervlaamste "Hoogeschool". Jules Verwest wordt er genoemd als schilder van "Home de notre ami Emile" (1909); ik vermoed dat het om hetzelfde schilderij gaat als wat u aanhaalde.

Emile van Vooren wordt door Herman Nohl ook aangewezen als dé stimulator voor de kunstenaars die "hun standplaats" in de portiersloge hadden.

In het fragment wordt ook nog verwezen naar de Nederlandse kunstenaar Maurits Niekerk (1871-1940, woonde tussen 1898 en 1905 in St-Martens-Latem, later in Brussel en Parijs) die in de beschreven portierswoning bij de aula & in het bijzijn van o.a. Jules de Bruycker een portret van deze huismeester heeft gemaakt.
Jules de Bruycker zelf zou hem hebben afgebeeld op een van zijn in Engeland gemaakte werken van "vluchtelingen", hoewel de huismeester na W.O.I in België bleef. Misschien eens kijken op de website: www.julesdebruycker.be